Internetowa baza tekstów prawnych OpenLEX (2024)

1. Objaśnienia dotyczące czynności kontroli stanu technicznego oraz kategorii urządzeń

1) monitoring - polega na stałym kontrolowaniu najważniejszych parametrów systemów, konstrukcji lub urządzeń mających istotne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego lub ochrony radiologicznej, przez personel eksploatacji elektrowni jądrowej, z głównej sterowni lub podczas obchodów obiektów i systemów elektrowni; czynności monitoringu mają formę notowania wartości parametrów z przyrządów pomiarowych, rejestratorów danych lub wydruków komputerowych oraz obserwacji warunków pracy elektrowni;

2) próba funkcjonalna urządzenia EJ lub systemu - obejmuje odpowiednio jedną lub więcej następujących czynności:

a) ręczne uruchomienie urządzenia lub systemu; czas trwania próby powinien być wystarczający do uzyskania stabilnych warunków pracy; tam gdzie uruchomianie określonego podzespołu nie jest praktycznie wykonalne, dopuszcza się pracę urządzenia uruchamiającego w trybie "test", jeżeli następnie ten podzespół zostanie przetestowany przy pierwszej nadarzającej się okazji, gdy pozwolą na to warunki eksploatacji elektrowni,

b) ręczne zasterowanie zaworów z napędami elektrycznymi, z określeniem czasu dokonania skoku elementu zamykającego zaworu, tam gdzie ma to zastosowanie; jeżeli, ze względu na warunki pracy elektrowni, nie jest dopuszczalne przeprowadzenie próby z pełnym skokiem zaworu, dopuszcza się próbę z ograniczonym skokiem zaworu lub próbę systemu sterowania zaworem; w takim przypadku próba przy pełnym skoku zaworu powinna być wykonana podczas wyłączenia z ruchu elektrowni, jeżeli to możliwe w warunkach reprezentatywnych dla warunków roboczych,

c) podanie sygnału testowego o wymaganej wartości tak, aby spowodować odpowiednie zadziałanie wyjścia lub wskazanie aparatury, zgodnie z wymaganiami,

d) pobudzenie urządzenia uruchamiającego i obserwacja działania uruchomionego urządzenia lub systemu,

e) testowanie automatycznie obliczanych wartości zadanych (nastaw) w celu sprawdzenia odpowiedzi układu sterowania na każdą zmienną wprowadzaną do obliczeń,

f) sprawdzanie ręcznego uruchomienia funkcji bezpieczeństwa,

g) badania stanu i zdolności do działania blokad, obejść, wskaźników stanu obejść i testów oraz obwodów sygnalizacji obejść i testów,

h) monitorowanie odpowiednich parametrów podczas prowadzonych prób,

i) w przypadku urządzeń UTB sprawdzanie działania urządzeń bezpieczeństwa,

j) w przypadku UTB próby z obciążeniem lub przeciążeniem, w szczególności skuteczności działania hamulców poszczególnych mechanizmów

- w praktycznie możliwym zakresie próby funkcjonalne należy prowadzić w warunkach, przy których dane urządzenie lub system będzie pracował przy wykonywaniu przewidzianych projektem funkcji;

3) test dyspozycyjności aparatury kontrolno-pomiarowej - polega na sprawdzaniu dyspozycyjności kanałów aparatury dających wskazania poprzez jedną lub obie następujące czynności:

a) porównanie odczytów z kanałów monitorujących tę samą zmienną, z uwzględnieniem odchyłki na różnicę wartości zmiennej procesowej wynikającej z położenia czujników,

b) porównywanie odczytów z kanałów monitorujących różne zmienne o znanej zależności pomiędzy nimi;

4) test kalibracji aparatury kontrolno-pomiarowej - polega na sprawdzeniu, czy znany sygnał wejściowy do przyrządu i kanału daje wymagany sygnał wyjściowy (analogowy, cyfrowy lub bistabilny); w kanałach analogowych sprawdzeniu mogą podlegać także liniowość i histereza;

5) test czasu odpowiedzi systemów lub podsystemów bezpieczeństwa - wykonuje się w celu sprawdzenia, czy czas ich zadziałania mieści się w określonych granicach; test czasu odpowiedzi powinien obejmować możliwie jak największą część każdego systemu bezpieczeństwa - od wejścia do czujnika do uruchamianego urządzenia - na ile jest to wykonalne przy pojedynczej próbie; w przypadku gdy nie jest możliwe przeprowadzenie próby całego systemu od wejścia do czujnika do uruchamianego urządzenia, wówczas sprawdzenia czasu odpowiedzi systemu należy dokonać przez pomiar czasu odpowiedzi oddzielnych części tego systemu i pokazanie, że wypadkowy czas wynikający ze wszystkich czasów odpowiedzi mieści się w granicach wymaganego czasu odpowiedzi dla całego systemu; kalibrację i czasy odpowiedzi należy sprawdzać poprzez testy niewymagające usuwania czujników z miejsca ich zainstalowania, chyba że poprzez takie testy nie można stwierdzić, czy zmiany w czasie odpowiedzi nie wykraczają poza dopuszczalne wartości graniczne; w takich przypadkach, jeżeli jest to możliwe, czujniki powinny być wyjmowane na specjalne stanowiska badawcze, a jeżeli nie jest to możliwe, wówczas mogą zostać zastosowane wyniki badań producenta, pod warunkiem że:

a) uzyskano zadowalające upewnienie, że starzenie nie skutkuje degradacją własności ruchowych ponad dopuszczalne wartości graniczne,

b) nie występuje sytuacja, że wyniki badań producenta nie nadają się do zastosowania ze względu na rozwiązania projektowe systemu, w którym zainstalowany jest czujnik,

c) testy przeprowadzono i udokumentowano ich wyniki zgodnie z wymogami zapewnienia jakości stosowanymi w programie zapewnienia jakości eksploatującego elektrownię jądrową;

6) inspekcja - polega na wykonaniu okresowych obserwacji, badań, pomiarów lub prób w celu oceny stanu technicznego systemów, konstrukcji i urządzeń mających istotne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego, jak również warunków ich eksploatacji; w ramach inspekcji urządzenia lub konstrukcje poddaje się badaniom następujących rodzajów:

a) badania wizualne (oględziny) - prowadzone w celu:

- wykrycia nieciągłości i niedoskonałości powierzchni, takich jak pęknięcia, ślady zużycia (wytarcia) oraz ślady lub ubytki korozyjne lub erozyjne,

- wykrycia oznak występowania przecieków z urządzeń ciśnieniowych - podczas prób ciśnieniowych,

- określenia ogólnego stanu mechanicznego i konstrukcyjnego urządzeń i ich podpór - przez sprawdzenie parametrów, takich jak luzy lub prześwity, ustawienia i przemieszczenia fizyczne oraz wykrycia nieciągłości i niedoskonałości, takie jak utrata integralności na połączeniach śrubowych lub spawanych, luźne lub brakujące części, szczątki lub rumowisko, korozja, wytarcie lub erozja oraz zbadanie, czy nie występują warunki mogące wpłynąć negatywnie na zdatność eksploatacyjną lub funkcjonalność podpór,

b) badania powierzchniowe - prowadzone w celu wykrycia nieciągłości powierzchni; badania powierzchniowe mogą być prowadzone metodami magnetyczno-proszkowymi, penetracyjnymi, prądów wirowych, ultradźwiękowymi lub styczności elektrycznej,

c) badania objętościowe - prowadzone w celu wykrycia nieciągłości lub wad wewnątrz materiału oraz określenia ich głębokości i rozmiarów; badania objętościowe mogą być prowadzone od wewnętrznej lub zewnętrznej powierzchni urządzenia lub konstrukcji, metodami radiograficznymi (rentgenograficzne, gamma-graficzne), ultradźwiękowymi, prądów wirowych oraz emisji akustycznej,

d) alternatywne metody badań - jest dopuszczalne stosowanie alternatywnych metod badań, kombinacji różnych metod lub metod nowo opracowanych, pod warunkiem wykazania - przez odpowiedni proces kwalifikacji tych metod badań, że wyniki uzyskiwane przy zastosowaniu tych metod są równoważne lub lepsze w porównaniu z metodami wymienionymi powyżej oraz że są one z nimi porównywalne; alternatywne metody badań nieniszczących muszą zostać dopuszczone do stosowania do określonych urządzeń EJ lub ich elementów przez Prezesa UDT na podstawie wyników odpowiednich badań kwalifikacyjnych;

7) próba ciśnieniowa systemu oznacza jedną z następujących rodzajów prób:

a) próba szczelności systemu - jest prowadzona, gdy system znajduje się w ruchu - podczas próby zdatności ruchowej systemu lub gdy system znajduje się w warunkach próbnych - z użyciem zewnętrznego źródła ciśnienia,

b) próba hydrauliczna systemu - jest prowadzona w stanie wyłączenia elektrowni jądrowej, przy podwyższonym ciśnieniu w stosunku do ciśnienia próby szczelności,

c) próba pneumatyczna systemu - może być prowadzona zamiast każdej z powyżej zdefiniowanych prób na urządzeniach zaliczonych do 2 lub 3 klasy bezpieczeństwa, przy czym wymagania określone dla prób szczelności i hydrostatycznej stosują się także do prób pneumatycznych

- próby ciśnieniowe systemów prowadzi się przy parametrach (ciśnienie próbne i temperatura próbna) i zgodnie z procedurami, spełniającymi wymagania określone w odpowiednim stosowanym dokumencie odniesienia;

8) próba z obciążeniem urządzeń UTB oznacza jedną z następujących prób:

a) próba statyczna - jest prowadzona z przeciążeniem podanym w dokumentacji producenta w takich położeniach i konfiguracjach, które powodują maksymalne obciążenie cięgien nośnych oraz maksymalne obciążenia wewnętrzne w konstrukcji nośnej,

b) próba dynamiczna - jest prowadzona z przeciążeniem podanym w dokumentacji producenta oddzielnie dla każdego mechanizmu, a następnie przy kojarzeniu ruchów roboczych zgodnie z instrukcją producenta (w pełnym zakresie ich pracy) w takich konfiguracjach, które powodują największe obciążenia mechanizmów urządzenia,

c) próba z obciążeniem równym 100% udźwigu nominalnego (lub innym wymaganym w dokumentacji producenta) w celu potwierdzenia prawidłowości działania danego mechanizmu lub funkcji.

2. Zakres kontroli stanu technicznego urządzeń elektrowni jądrowych z reaktorami różnych typów oraz częstość prowadzenia okresowych czynności kontroli w okresie eksploatacji (inspekcji, badań i prób funkcjonalnych)

Symbole użyte w tablicach 1.1, 1.2 i 1.3 oznaczają:

1) "O" - zakres czynności wykonywanych przez eksploatującego w obecności inspektorów UDT;

2) "Z" - zakres czynności, z których wymagane jest cykliczne przekazywanie lub udostępnianie przez eksploatującego zapisów oraz ich analiz dla UDT; okresy przekazywania danych powinny być określone w Planie zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania urządzeń EJ;

3) "+" bez dodatkowych oznaczeń "O" i "Z" - zakres czynności wymaganych od eksploatującego, nieobjętych nadzorem UDT.

Tablica 1.1. Elektrownie jądrowe z reaktorami wodno-ciśnieniowymi

_______

¹⁾ Rozwiązania aktywne i pasywne.

²⁾ Funkcją tego systemu jest wyłączenie i utrzymanie stanu podkrytycznego reaktora w razie wystąpienia przewidywanych zdarzeń eksploatacyjnych i warunków awaryjnych - w tym związanych z niesprawnościami systemu wyłączenia reaktora za pomocą prętów regulacyjnych i bezpieczeństwa, przez wtrysk do reaktora stężonego roztworu kwasu borowego. Zależnie od rozwiązań projektowych nazwa tego systemu może być różna, a ponadto tę funkcję może spełniać system regulacji chemicznej i objętości chłodziwa lub wysokociśnieniowy SACR.

³⁾ Stalowa lub ze sprężonego betonu z wykładziną stalową.

⁴⁾ Rozwiązania aktywne i pasywne.

Tablica 1.2. Elektrownie jądrowe z reaktorami wrzącymi

_______

⁵⁾ Advanced Boiling Water Reactor.

⁶⁾ Economic Simplified Boiling Water Reactor.

Tablica 1.3. Elektrownie jądrowe z reaktorami kanałowymi ciężkowodnymi

_______

⁷⁾ Azotan gadolinu.

⁸⁾ W szczególności ocena pełzania.

⁹⁾ Enhanced CANDU 6.

¹⁰⁾ Advanced CANDU Reactor - 1000.

¹¹⁾ Hel.

¹²⁾ Z rur ciśnieniowych lub rur kalandrii.

¹³⁾ Zasilany z pasywnego rezerwowego systemu wody.